ວິສາຂະບູຊາວັນບຸນວັດທະນະທັມລາວ ວັນສຳຄັນສາກົນແຫ່ງໂລກ

1. ຄວາມເປັນມາຂອງວັນວິສາຂະບູຊາໃນລາວ.

- ວັນບຸນວິສາຂະບູຊາ ໄດ້ປາກົດຢ່າງຈະແຈ້ງໃນຮີດ 12 ອັນເປັນແມ່ບົດທາງວັດທະນະທັມລາວ ເຊິ່ງທາງຣາຊະການໃນອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ໄດ້ກໍານົດເອົາວັນສໍາຄັນທາງສາສນາ ເປັນວັນທີ່ຊາວລ້ານຊ້າງໄດ້ປະພຶດປະຕິດບັດຕາບເທົ້າທຸກວັນນີ້ ຊາວລາວໃນຂອງເຂດທົ່ວປະເທດ ທີ່ເປັນຊາວພຸດ ໄດ້ສືບທອດປະຕິບັດມາ ໂດຍປະເພນີ ເຊິ່ງຊາວພຸດລາວທັງມວນໃຜໆ ກໍຮັບຮູ້ຄວາມໝາຍຄວາມຄໍາຄັນຂອງວັນດັ່ງກ່າວ ທັງຍັງໄດ້ສືບທອດປະຕິບັດຢ່າງສະໝໍ່າສະເໝີໂດຍບໍ່ລະຮີດໃຫ້ໝອງ ບໍ່ລະຄອງໃຫ້ເສົ້າ ເຖິງແມ່ນວ່າໃນຍາມປະເທດຊາດຢູ່ໃນພາວະສົງຄາມ ຫຍຸ້ງຍາກເໝືອນໃນອະດີດຜ່ານມາ ມາຮອດປັດຈຸບັນປະເທດຊາດ ແລະປະຊາຊົນລາວແມ່ນຢູ່ໃນພາວະ ການສ້າງສາ ແລະພັດທະນາປະເທດຊາດພັກ-ລັດຖະບານ ແລະອົງການພຸດທະສາສນາຍິ່ງໄດ້ເພີ່ມທະວີວຽກງານດ້ານພຸດທະສາສນາຢ່າງຕັ້ງໜ້າ.

2. ພຸດທະສາສນາເຂົ້າສູ່ດິນແດນລາວ ແລະປະເທດລ້ານຊ້າງ.

- ດິນແດນທີ່ເປັນພາກພື້ນຂອງອະນຸທະວີບອາຊີອາຄະເນນີ້ ເປັນດິນແດນຂອງຊົນຊາດຫຼາຍເຜົ່າຊົນ, ເມື່ອ 2500 ກວ່າປີຜ່ານມາມີນະຄອນລັດຫຼາຍນະຄອນລັດກໍາເນີດ ເກີດຂຶ້ນຕາມສອງຟາກຝັ່ງແມ່ນໍ້າຂອງ ນະຄອນລັດຕ່າງໆເລົ່ານັ້ນ ມີມະຫານະຄອນລັດທີ່ມີອຳນາດຫຼາຍນະຄອນລັດເກົ່າແກ່ ນັກປະຫວັດທັງໃນ ແລະນອກປະເທດ ໄດ້ຍອມຮັບຊື່ນະຄອນລັດເລົ່ານັ້ນວ່າ ມີອາຣະຍະທັມເກົ່າແກ່ທີ່ສຸດ ຄື

ກ. ນະຄອນສີໂຄຕປະປຸຣະ(ນະຄອນສີໂຄດຕະບອງ)

ຂ. ນະຄອນຈັນທະບູຣີ (ວຽງຈັນປັດຈຸບັນ)

ຄ. ນະຄອນຊຽງດົງ, ຊຽງທອງ (ຫຼວງພຣະບາງປັດຈຸບັນ)

ງ. ນະຄອນສຸວັນນະໂຄມຄຳ (ເມືອງຫ້ວຍຊາຍ-ຊຽງແສນ)

ຈ. ນະຄອນລາວະຣັດຖະ (ລົບບູຣີ)

- ບັນດາຫົວເມືອງເລົ່ານີ້ ປັນນະຄອນຣັດບູຮານທີ່ເກົ່າແກ່, ໄດ້ປາກົດຕົວໃນດິນແດນນີ້ມາຍາວນານ ມີຫຼັກຖານທາງປະຫວັດສາດທີ່ເປັນລາຍລັກອັກສອນ ປະເພດຕຳນານ ແລະຫຼັກຖານທາງວັດຖຸຫຼວງຫຼາຍພາຍມາກ, ນະຄອນລັດເລົ່ານີ້ ໄດ້ກາຍມາເປັນດິນແດນຂອງຊົນຊາດລາວ ທີ່ເປັນເຈົ້າຂອງ ເຖິງບາງສ່ວນຈະກາຍເປັນດິນແດນຂອງຊາດ ອື່ນໄປແລ້ວ ແຕ່ຊົນຊາດທີ່ເປັນເຈົ້າຂອງດິນແດນເລົ່ານັ້ນກໍເຕັມໄປດ້ວຍຊົນຊາດທີ່ເປັນເຊື້ອສາຍໄທລາວຢູ່ຢ່າງນັ້ນ.

- ຈຳເດີມແຕ່ 45 ປີກ່ອນຄິດຕະສັງກາດນັ້ນ ມາຮອດປີນີ້ ພຣະພຸດທະສາສນາກໍາເນີດຂຶ້ນມາແລ້ວໃນໂລກ 2599 ປີ, ແນວທາງຄຳສອນຂອງພຣະພຸດທະສາສນາ ໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວໄປສູ່ດິນແດນແວ້ນແຄວ້ນຕ່າງໆໃນໂລກ ໄດ້ກ່າຍເປັນສາສນາທີ່ສໍາຄັນ ແລະມີປະໂຫຍດຫຼວງຫຼາຍພາຍມາກຕໍ່ຈິດວິນຍານຂອງມວນມະນຸດສະຍະຊາດ,

- ການເຂົ້າມາຂອງພຣະພຸດທະສາສນາໃນອະນຸພາກພື້ນນີ້ນັ້ນ ປະຫວັດສາດໃນຍຸກຂອງຕໍານານ ທີ່ປະກົດຕົວໃນເລື່ອງອຸຣັງຄະນິທານໄດ້ຢັ້ງຢືນວ່າພຣະພຸດທະສາສນາ ເຂົ້າມາຍັງນະຄອນສີໂຄຕະປຸຣະ ໃນປີ ພ.ສ 8 ຫຼັງຈາກພຣະພຸດທະເຈົ້າປະຣິນິພານແລ້ວ 8 ປີ, ຕໍ່ຈາກນັ້ນພຸດທະສາສນາກໍໄດ້ປະກົດຕົວໃນນະຄອນຈັນທະບູຣີ ໃນປີ ພ.ສ 236, ໃນຫຼັກຖານຕໍານານດຽວກັນຍັງໄດ້ກ່າວເຖິງນະຄອນລາວະຣັດຖະດ້ວຍ, ນອກຈາກນີ້ສຸວັນນະໂຄມຄໍາ ແລະຊຽງດົງຊຽງທອງ ກໍປາກົດຫຼັກຖານພຸດທະສາສນາ ໃນຍຸກຕໍ່ເນື່ອງ ແລະສືບທອດກັນນັ້ນ

- ຕາມການຄົ້ນຄວ້າຢັ້ງຢືນຂອງນັກປະຫວັດສາດສາສນາໄດ້ຍອມຮັບເປັນເອກະສັນວ່າ ພຣະພຸດທະສາສນາເຂົ້າມາສູ່ດິນແດນນີ້ແລ້ວ ເຖິງ 2 ຍຸກ ຄື ຍຸກສີໂຄຕະປຸຣະ ແລະຍຸກຈັນທະບູຣີ ກ່ອນທີ່ຍຸກແຫ່ງປະຫວັດສາດຂອງຊາດລາວຈະປະກົດຕົວຢ່າງເດັ່ນຊັດ ໃນປີ ພ.ສ 1902 ຫຼັງຈາກທີ່ພຣະບາດສົມເດັດພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມມະຫາຣາດ ໄດ້ສາະຖາປານາມະຫາອານາຈັກລ້ານຊ້າງໃຫ້ເຂັ້ມແຂງ ແລະກວ້າງກວ້າງຂວາງນັ້ນ, ພຣະພຸດທະສາສນານິກາຍເຖຣະວາດ ລັດທິລັງກາວົງ ກໍໄດ້ເຂົ້າມາແທນທີ່ສາສນາພຸດ ແບບເດີມ ແລະຕັ້ງໝັ້ນໃນນະຄອນຊຽງດົງຊຽງທອງ ແລ້ວກໍແຜ່ຂະຫຍາຍໃນຂອບເຂດຣາຊະສີມາແຫ່ງອານາຈັກລ້ານຊ້າງຢ່າງກວ້າງຂວາງ.

- ນັບແຕ່ນັ້ນມາທາງມະຫາອານຈັກລ້ານຊ້າງ ແລະຫົວເມືອງໃນກໍາກັບລ້ານຊ້າງ ໄດ້ຍອມຮັບນັບຖືພຣະພຸດທະສາສນາຢ່າງເປັນເອກະສັນ ເຖິງເຊິ້ງເຮົາເຫັນໄດ້ຈາກຫຼັກຖານ ທາງຮູບປະທັມ ແລະນາມະທັມ ທີ່ປະກົດຕົວໃນວິຖີຊີວິດຂອງຊາວລ້ານຊ້າງ ຫຼືຊາວລາວເຮົາເລື້ອຍມາຕາບເທົ້າປັດຈຸບັນ, ສະນັ້ນ ວິຖີຊີວິດຈອງຊາວພຸດລາວນັ້ນ ຈຶ່ງແບບແຜນ ແລະບໍຣິບົດເຕັມໄປດ້ວຍແບບແຜນພຸດທະສາສນິກະຊົນ ໃນຮອບ 12 ເດືອນຂອງປີໜຶ່ງ ຊາວລາວໄດ້ມີຮີດຄອງຂອງຕົນ 12 ຮີດຄອງທີ່ເຮົາຮຽກວ້າຮີດສິບສອງດ ຮີດສິບສອງນີ້ລ້ວນແຕ່ແມ່ນຮີດທາງພຸດທະສາສນາ ໄດ້ກາຍເປັນແມ່ແບບທາງວັດທະນະທັມລາວ ສະນັ້ນຈຶ່ງເວົ້າໄດ້ຢ່າງທະນົງອົງອາດວ່າ ຄົນລາວເປັນຊາດພຸດ,

- ພຸດທະສາສນາ ເປັນສາສນາຂອງຊາດລາວ ຄົນລາວໄດ້ຕິດພັນກັບພຸດທະສາສນາມາຕັ້ງແຕ່ກໍາເນີດຊາດ, ໃນວິຖີຊີວິດຂອງຄົນລາວກໍເຊັ່ນດຽວກັນ ນັບແຕ່ມື້ເກີດຄົນຮອດມື້ຕາຍ ນັບແຕ່ຕື່ນຈົນຮອດເຂົ້ານອນ ລ້ວນແຕ່ແມ່ນປະຕິບັດຮີດຂອງຕົນຕາມແບບແຜນພຣະພຸດທະສາສນາ, ບໍ່ວ່າຍາມປະເທດຊາດຈະເລີນຮຸ່ງ ເຮືອງ ຫຼືປະເທດຊາດຕົກຢູ່ໃນພາວະຍຸ້ງຍາກ ຊາວລາວບໍ່ໄດ້ປະລະວັດວາພຸດທະສາສນາ.

(ມື້ອື່ນມາອ່ານຕໍ່)

ວິສາຂະບູຊາວັນບຸນວັດທະນະທັມລາວ ວັນສຳຄັນສາກົນແຫ່ງໂລກ

1. ຄວາມເປັນມາຂອງວັນວິສາຂະບູຊາໃນລາວ.

- ວັນບຸນວິສາຂະບູຊາ ໄດ້ປາກົດຢ່າງຈະແຈ້ງໃນຮີດ 12 ອັນເປັນແມ່ບົດທາງວັດທະນະທັມລາວ ເຊິ່ງທາງຣາຊະການໃນອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ໄດ້ກໍານົດເອົາວັນສໍາຄັນທາງສາສນາ ເປັນວັນທີ່ຊາວລ້ານຊ້າງໄດ້ປະພຶດປະຕິດບັດຕາບເທົ້າທຸກວັນນີ້ ຊາວລາວໃນຂອງເຂດທົ່ວປະເທດ ທີ່ເປັນຊາວພຸດ ໄດ້ສືບທອດປະຕິບັດມາ ໂດຍປະເພນີ ເຊິ່ງຊາວພຸດລາວທັງມວນໃຜໆ ກໍຮັບຮູ້ຄວາມໝາຍຄວາມຄໍາຄັນຂອງວັນດັ່ງກ່າວ ທັງຍັງໄດ້ສືບທອດປະຕິບັດຢ່າງສະໝໍ່າສະເໝີໂດຍບໍ່ລະຮີດໃຫ້ໝອງ ບໍ່ລະຄອງໃຫ້ເສົ້າ ເຖິງແມ່ນວ່າໃນຍາມປະເທດຊາດຢູ່ໃນພາວະສົງຄາມ ຫຍຸ້ງຍາກເໝືອນໃນອະດີດຜ່ານມາ ມາຮອດປັດຈຸບັນປະເທດຊາດ ແລະປະຊາຊົນລາວແມ່ນຢູ່ໃນພາວະ ການສ້າງສາ ແລະພັດທະນາປະເທດຊາດພັກ-ລັດຖະບານ ແລະອົງການພຸດທະສາສນາຍິ່ງໄດ້ເພີ່ມທະວີວຽກງານດ້ານພຸດທະສາສນາຢ່າງຕັ້ງໜ້າ.

2. ພຸດທະສາສນາເຂົ້າສູ່ດິນແດນລາວ ແລະປະເທດລ້ານຊ້າງ.

- ດິນແດນທີ່ເປັນພາກພື້ນຂອງອະນຸທະວີບອາຊີອາຄະເນນີ້ ເປັນດິນແດນຂອງຊົນຊາດຫຼາຍເຜົ່າຊົນ, ເມື່ອ 2500 ກວ່າປີຜ່ານມາມີນະຄອນລັດຫຼາຍນະຄອນລັດກໍາເນີດ ເກີດຂຶ້ນຕາມສອງຟາກຝັ່ງແມ່ນໍ້າຂອງ ນະຄອນລັດຕ່າງໆເລົ່ານັ້ນ ມີມະຫານະຄອນລັດທີ່ມີອຳນາດຫຼາຍນະຄອນລັດເກົ່າແກ່ ນັກປະຫວັດທັງໃນ ແລະນອກປະເທດ ໄດ້ຍອມຮັບຊື່ນະຄອນລັດເລົ່ານັ້ນວ່າ ມີອາຣະຍະທັມເກົ່າແກ່ທີ່ສຸດ ຄື

ກ. ນະຄອນສີໂຄຕປະປຸຣະ(ນະຄອນສີໂຄດຕະບອງ)

ຂ. ນະຄອນຈັນທະບູຣີ (ວຽງຈັນປັດຈຸບັນ)

ຄ. ນະຄອນຊຽງດົງ, ຊຽງທອງ (ຫຼວງພຣະບາງປັດຈຸບັນ)

ງ. ນະຄອນສຸວັນນະໂຄມຄຳ (ເມືອງຫ້ວຍຊາຍ-ຊຽງແສນ)

ຈ. ນະຄອນລາວະຣັດຖະ (ລົບບູຣີ)

- ບັນດາຫົວເມືອງເລົ່ານີ້ ປັນນະຄອນຣັດບູຮານທີ່ເກົ່າແກ່, ໄດ້ປາກົດຕົວໃນດິນແດນນີ້ມາຍາວນານ ມີຫຼັກຖານທາງປະຫວັດສາດທີ່ເປັນລາຍລັກອັກສອນ ປະເພດຕຳນານ ແລະຫຼັກຖານທາງວັດຖຸຫຼວງຫຼາຍພາຍມາກ, ນະຄອນລັດເລົ່ານີ້ ໄດ້ກາຍມາເປັນດິນແດນຂອງຊົນຊາດລາວ ທີ່ເປັນເຈົ້າຂອງ ເຖິງບາງສ່ວນຈະກາຍເປັນດິນແດນຂອງຊາດ ອື່ນໄປແລ້ວ ແຕ່ຊົນຊາດທີ່ເປັນເຈົ້າຂອງດິນແດນເລົ່ານັ້ນກໍເຕັມໄປດ້ວຍຊົນຊາດທີ່ເປັນເຊື້ອສາຍໄທລາວຢູ່ຢ່າງນັ້ນ.

- ຈຳເດີມແຕ່ 45 ປີກ່ອນຄິດຕະສັງກາດນັ້ນ ມາຮອດປີນີ້ ພຣະພຸດທະສາສນາກໍາເນີດຂຶ້ນມາແລ້ວໃນໂລກ 2599 ປີ, ແນວທາງຄຳສອນຂອງພຣະພຸດທະສາສນາ ໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວໄປສູ່ດິນແດນແວ້ນແຄວ້ນຕ່າງໆໃນໂລກ ໄດ້ກ່າຍເປັນສາສນາທີ່ສໍາຄັນ ແລະມີປະໂຫຍດຫຼວງຫຼາຍພາຍມາກຕໍ່ຈິດວິນຍານຂອງມວນມະນຸດສະຍະຊາດ,

- ການເຂົ້າມາຂອງພຣະພຸດທະສາສນາໃນອະນຸພາກພື້ນນີ້ນັ້ນ ປະຫວັດສາດໃນຍຸກຂອງຕໍານານ ທີ່ປະກົດຕົວໃນເລື່ອງອຸຣັງຄະນິທານໄດ້ຢັ້ງຢືນວ່າພຣະພຸດທະສາສນາ ເຂົ້າມາຍັງນະຄອນສີໂຄຕະປຸຣະ ໃນປີ ພ.ສ 8 ຫຼັງຈາກພຣະພຸດທະເຈົ້າປະຣິນິພານແລ້ວ 8 ປີ, ຕໍ່ຈາກນັ້ນພຸດທະສາສນາກໍໄດ້ປະກົດຕົວໃນນະຄອນຈັນທະບູຣີ ໃນປີ ພ.ສ 236, ໃນຫຼັກຖານຕໍານານດຽວກັນຍັງໄດ້ກ່າວເຖິງນະຄອນລາວະຣັດຖະດ້ວຍ, ນອກຈາກນີ້ສຸວັນນະໂຄມຄໍາ ແລະຊຽງດົງຊຽງທອງ ກໍປາກົດຫຼັກຖານພຸດທະສາສນາ ໃນຍຸກຕໍ່ເນື່ອງ ແລະສືບທອດກັນນັ້ນ

- ຕາມການຄົ້ນຄວ້າຢັ້ງຢືນຂອງນັກປະຫວັດສາດສາສນາໄດ້ຍອມຮັບເປັນເອກະສັນວ່າ ພຣະພຸດທະສາສນາເຂົ້າມາສູ່ດິນແດນນີ້ແລ້ວ ເຖິງ 2 ຍຸກ ຄື ຍຸກສີໂຄຕະປຸຣະ ແລະຍຸກຈັນທະບູຣີ ກ່ອນທີ່ຍຸກແຫ່ງປະຫວັດສາດຂອງຊາດລາວຈະປະກົດຕົວຢ່າງເດັ່ນຊັດ ໃນປີ ພ.ສ 1902 ຫຼັງຈາກທີ່ພຣະບາດສົມເດັດພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມມະຫາຣາດ ໄດ້ສາະຖາປານາມະຫາອານາຈັກລ້ານຊ້າງໃຫ້ເຂັ້ມແຂງ ແລະກວ້າງກວ້າງຂວາງນັ້ນ, ພຣະພຸດທະສາສນານິກາຍເຖຣະວາດ ລັດທິລັງກາວົງ ກໍໄດ້ເຂົ້າມາແທນທີ່ສາສນາພຸດ ແບບເດີມ ແລະຕັ້ງໝັ້ນໃນນະຄອນຊຽງດົງຊຽງທອງ ແລ້ວກໍແຜ່ຂະຫຍາຍໃນຂອບເຂດຣາຊະສີມາແຫ່ງອານາຈັກລ້ານຊ້າງຢ່າງກວ້າງຂວາງ.

- ນັບແຕ່ນັ້ນມາທາງມະຫາອານຈັກລ້ານຊ້າງ ແລະຫົວເມືອງໃນກໍາກັບລ້ານຊ້າງ ໄດ້ຍອມຮັບນັບຖືພຣະພຸດທະສາສນາຢ່າງເປັນເອກະສັນ ເຖິງເຊິ້ງເຮົາເຫັນໄດ້ຈາກຫຼັກຖານ ທາງຮູບປະທັມ ແລະນາມະທັມ ທີ່ປະກົດຕົວໃນວິຖີຊີວິດຂອງຊາວລ້ານຊ້າງ ຫຼືຊາວລາວເຮົາເລື້ອຍມາຕາບເທົ້າປັດຈຸບັນ, ສະນັ້ນ ວິຖີຊີວິດຈອງຊາວພຸດລາວນັ້ນ ຈຶ່ງແບບແຜນ ແລະບໍຣິບົດເຕັມໄປດ້ວຍແບບແຜນພຸດທະສາສນິກະຊົນ ໃນຮອບ 12 ເດືອນຂອງປີໜຶ່ງ ຊາວລາວໄດ້ມີຮີດຄອງຂອງຕົນ 12 ຮີດຄອງທີ່ເຮົາຮຽກວ້າຮີດສິບສອງດ ຮີດສິບສອງນີ້ລ້ວນແຕ່ແມ່ນຮີດທາງພຸດທະສາສນາ ໄດ້ກາຍເປັນແມ່ແບບທາງວັດທະນະທັມລາວ ສະນັ້ນຈຶ່ງເວົ້າໄດ້ຢ່າງທະນົງອົງອາດວ່າ ຄົນລາວເປັນຊາດພຸດ,

- ພຸດທະສາສນາ ເປັນສາສນາຂອງຊາດລາວ ຄົນລາວໄດ້ຕິດພັນກັບພຸດທະສາສນາມາຕັ້ງແຕ່ກໍາເນີດຊາດ, ໃນວິຖີຊີວິດຂອງຄົນລາວກໍເຊັ່ນດຽວກັນ ນັບແຕ່ມື້ເກີດຄົນຮອດມື້ຕາຍ ນັບແຕ່ຕື່ນຈົນຮອດເຂົ້ານອນ ລ້ວນແຕ່ແມ່ນປະຕິບັດຮີດຂອງຕົນຕາມແບບແຜນພຣະພຸດທະສາສນາ, ບໍ່ວ່າຍາມປະເທດຊາດຈະເລີນຮຸ່ງ ເຮືອງ ຫຼືປະເທດຊາດຕົກຢູ່ໃນພາວະຍຸ້ງຍາກ ຊາວລາວບໍ່ໄດ້ປະລະວັດວາພຸດທະສາສນາ.

(ມື້ອື່ນມາອ່ານຕໍ່)