ຫຼັກພຸດທະສາດ

ຫຼັກຄວາມເຊື່ອ
1. ໃຊ້ປັນຍາ ນໍາໜ້າຄວາມເຊື່ອ ຄືສອນໃຫ້ຜູ້ນັບຖື ສາສນານັ້ນ ມີປັນຍາຢ່າງແທ້ຈິງ.
2. ເຊື່ອຖືທັມມະຊາດວ່າເປັນສິ່ງສູງສຸດ ສັບພະສິ່ງເປັນທັມມະດາ ມີເຫດມີປັດໄຈຂອງມັນ.
3. ເຊື່ອວ່າຊີວິດເປັນສິ່ງພັດທະນາໄດ້ ຄືເຊື່ອວ່າຊີວິດບໍ່ແມ່ນເປັນສິ່ງຕາຍຕົວ ແຕ່ສາມາດພັດທະນາໄດ້.
4. ຖ້າຈະເຊື່ອຕົນເອງ ກໍຄືເຊື່ອສິ່ງທີ່ໄດ້ພິສູດຈົນ ເຫັນຈິງແລ້ວເທົ່ານັ້ນ.
5. ເຊື່ອກັມ ຄື ເຊື່ອວ່າເມື່ອເຮົາທຳອັນໃດ ເຮັດອັນໃດ ລົງໄປດ້ຍເຈຕະນາ ມັນຍ່ອມມີຜົນຕໍ່ຈິດໃຈ ສະເໝີ.
6. ເຊື່ອຄວາມພຽນ ຄື ເຊື່ອວ່າ ເມື່ອມີຄວາມພຽນພະຍາຍາມຢ່າງຖືກຕ້ອງ ຍ່ອມປະສົບຜົນສໍາ ເຣັດໄດ້.
7. ບໍ່ເຊື່ອຈາກເຂົາວ່າມາ ຄືບໍ່ເຊື່ອຈາກຜູ້ອື່ນບອກກ່າວມາ ບໍ່ວ່າຈະເປັນກໍຣະນີໃດ.
8. ບໍ່ມີການບັງຄັບໃຫ້ເຊື່ອ ຄືຕ້ອງໃຫ້ອິດສະຫຼະ ແຕ່ຜູ້ທີ່ນັບຖືຢ່າງເຕັມທີ່.
9. ບໍ່ເຊື່ອເຣື່ອງງົມງວາຍ ເຊັ່ນ ເຣື່ອງໄສຍະສາດ, ສິ່ງສັກສິດ, ດວງຊະຕາ ແລະວາດສະໜາ,ຜີ, ເທວະດາເປັນຕົ້ນ.
10. ບໍ່ເຊື່ອເຣື່ອງເວນກັມຈາກຊາດປາງກ່ອນ ຄືພຸດທະສາດຈະສອນໃຫ້ເຊື່ອແຕ່ເຣື່ອງປັດຈຸບັນ.

ຫຼັກພຸດທະສາດ

ຫຼັກຄວາມເຊື່ອ
1. ໃຊ້ປັນຍາ ນໍາໜ້າຄວາມເຊື່ອ ຄືສອນໃຫ້ຜູ້ນັບຖື ສາສນານັ້ນ ມີປັນຍາຢ່າງແທ້ຈິງ.
2. ເຊື່ອຖືທັມມະຊາດວ່າເປັນສິ່ງສູງສຸດ ເຊິ່ງທຽບໄດ້ກັບພຣະເຈົ້າຂອງສາສນາຄຣິດ.
3. ເຊື່ອວ່າຊີວິດເປັນສິ່ງພັດທະນາໄດ້ ຄືເຊື່ອວ່າຊີວິດບໍ່ແມ່ນເປັນສິ່ງຕາຍຕົວ ແຕ່ສາມາດພັດທະນາໄດ້.
4. ຖ້າຈະເຊື່ອຕົນເອງ ກໍຄືເຊື່ອສິ່ງທີ່ໄດ້ພິສູດຈົນ ເຫັນຈິງແລ້ວເທົ່ານັ້ນ.
5. ເຊື່ອກັມ ຄື ເຊື່ອວ່າເມື່ອເຮົາທຳອັນໃດ ເຮັດອັນໃດ ລົງໄປດ້ຍເຈຕະນາ ມັນຍ່ອມມີຜົນຕໍ່ຈິດໃຈ ສະເໝີ.
6. ເຊື່ອຄວາມພຽນ ຄື ເຊື່ອວ່າ ເມື່ອມີຄວາມພຽນພະຍາຍາມຢ່າງຖືກຕ້ອງ ຍ່ອມປະສົບຜົນສໍາ ເຣັດໄດ້.
7. ບໍ່ເຊື່ອຈາກເຂົາວ່າມາ ຄືບໍ່ເຊື່ອຈາກຜູ້ອື່ນບອກກ່າວມາ ບໍ່ວ່າຈະເປັນກໍຣະນີໃດ.
8. ບໍ່ມີການບັງຄັບໃຫ້ເຊື່ອ ຄືຕ້ອງໃຫ້ອິດສະຫຼະ ແຕ່ຜູ້ທີ່ນັບຖືຢ່າງເຕັມທີ່.
9. ບໍ່ເຊື່ອເຣື່ອງງົມງວາຍ ເຊັ່ນ ເຣື່ອງໄສຍະສາດ, ສິ່ງສັກສິດ, ດວງຊະຕາ ແລະວາດສະໜາ,ຜີ, ເທວະດາເປັນຕົ້ນ.
10. ບໍ່ເຊື່ອເຣື່ອງເວນກັມຈາກຊາດປາງກ່ອນ ຄືພຸດທະສາດຈະສອນໃຫ້ເຊື່ອແຕ່ເຣື່ອງປັດຈຸບັນ.

ວັນສິນ 8 ວັນສີນ 15 ຄໍ່າ ເປັນວັນພັກການຂອງຊາວພຸດລາວ

- ນັບແຕ່ມະຫາອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວໄປຢ່າງກວ້າງຂວາງ ໃນປິ 1353 ໂດຍມີພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມມະຫາຣາດ ໄດ້ເປັນພຣະມະຫາກະ ສັດ ແຫ່ງມະຫາອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ແລະມີເມືອງບໍຣິວານຫຼາຍທົ່ວອາຈານາຈັກ ເມືອງຊັ້ນໂທ ມີເມືອງຈັນທະບູຣີ, ເມືອງສີໂຄດ, ເມືອງຮ້ອຍເອັດ, ຈຳບາກນາຄະບູຣີສີ ແລະມີເມືອງຄູ່ັນຍາ ຫຼືເມືອງມະຫາມິດຄທເມືອງຊຽງໃໝ່ ພ້ອມເມືອງບໍຣິວານຂອງຂຽງໃໝ່.

- ຫຼັງຈາກນັ້ນ ພຣະອົງໄດ້ສົ່ງເສີມພຣະພຸດທະສາສນາຢ່າງຕັ້ງໜ້າ ໂດຍພຣະພຸດທະສາສນາເປັນສາສນາປະຈຳຣາຊະສຳນັກ ແລະໄດ້ແຕ່ງຣາຊະ ທູດໄປອັງເຊີນເອົາພຣະພຸດສາສນາມາຈາກຂະເໝນ ເພື່ອປັບປຸສາສານາພຸດໃນລາວທັງທີ່ມີຢູ່ແລ້ວ ໃຫ້ຈະເລີນງອກງາມ, ພຣະພຸດທະສາສນາ ໃນອານາຈັກລ້ານຊ້າງຂະນະນັ້ນ ໄດ້ມີ 2 ຄະນະ ຢ່າງຈະແຈ້ງ ຄື ຄາມະວາສີ ແລະອະຣັນຍະວາສີ.

- ພຣະທີ່ຢູ່ປ່າ ມຸ່ງໜ້າປະຕິບັດທັມ ເພື່ອທາງພົ້ນທຸກ ທຳໜ້າທີ່ທາງວິປັສສະນາທຸຣະ.
- ພຣະທີ່ຢູ້ບ້ານ ມຸ້ງສຶກສາທັມ ປະຕິບັດທັມ ປົກຄອງຄະນະສົງຕັ້ງແຕ່ເມືອງເອກຮອດເມືອງຕີ ແລະເມືອງບໍຣິວານ ຕັ້ງໂຮງຮຽນໃນວັດ ຄືເອົາ ວັດເປັນໂຮງຮຽນ ສ້່າງວັດໃນຕົວເມືອງ ແລະຄຸ້ມບ້ານ.

- ພຣະພຸດທະສາສນາໃນລາວພັດທະນາມາເລື້ອຍໆ ຈົນມາຮອດສະໄໝພຣະເຈົ້າສຸຣິຍະວົງສາທັມມິກະຣາດ ສາສນາພຸດໃນອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ຮຸ່ງເຮືອງສຸດຂີ ສາສນາ, ສີລປະ. ວັດທະນະທັມ, ປະເພນີ, ວິທະຍາສາດ, ວິທະຍາການຕ່າງໆ ຈະເລີນສຸດຂີດ ໃນສະໄໝນີ້ ຊາວຕ່າງປະເທດ ໄດ້ເຂົ້າມາສຶກສາ ຕິດຕໍ່ຊື້ນຂາຍນຳອານາຈັກລ້ານຊ້າງຫຼວງຫຼາຍ.

- ວັດ ກາຍເປັນມະຫາວິທະຍາໄລຂອງຊາດລາວ ມາແຕ່ປີ 1358 ເປັນຕົ້ນມາ ຫຼັງຈາກພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມໄດ້ນໍາເອົາພຸດທະສາສນາເຂົ້າມາ ສຶບທອດໃນລ້ານຊ້າງ ພຸດທະສາສນາໄດ້ທໍາການສິດສອນພຸດສາສນິກກະຊົນໃນທຸກດ້ານ ນອກຈາກວິຊາການດ້ານພຸດທະສາສນາ ບໍ່ວ່າຈະເປັນວຽກກໍ່ສ້າງ, ແພດສາດ, ດາຣາສາດ, ຕຸຣິຍາງຄະສາດ ແລະອື່ນໆ ຖືກສຶກສາຢູ່ໃນວັດ ໂດຍມີສາລາໂຮງທັມ (ແປວ່າສາລາໂຮງຮຽນ- ຫຼືສາລາສອນວິຊາການ) ທາງໃຕ້ວ່າ ຫໍແຈກ (ແປວ່າ ຫໍທີ່ມີການແຈກແຈງທັມ-ຄືວິຊາການ) ບາງຄັ້ງໃນບຸກໃໝ່ ກໍວ່າສາລາການປຣຽນ-ໝາຍເຖິງສາລາປະຣິນຍາ ຫຼືສາລາປະຣິຍັດ) (ດຽວນີ້ເລີກໃຊ້ແລ້ວ ເພາະຄຳນີ້ກາຍເປັນຄໍາໄທຍ໌ ໃນຍຸກສ້າງຊາດ)

- ໂຮງຮຽນຂອງລ້ານຊ້າງ ແມ່ນວັດ ໃນສະໄໝບູຮານ ແມ່ນຂຶ້ນກົງຕໍ່ຣາຊະສໍານັກ ໃນບັນດາຫົວເມືອງຕ່າງໆ ເບິ່ງແຍງມີຂຸນຫຼວງ ນັນທະອາຮາມ ເບິ່ງແຍງ ໂດຍມີໝື່ນໂຮງ ຮັບຜິດຊອບໂດຍກົງ, ວັດຈຶ່ງເປັນມະຫາວິທະຍາໄລຂອງຊາດ ເລື້ອຍມາຈົນຮອດສະໄໝຝຣັ່ງ ແລະຕົ້ນສະໄໝອາເມຣິການປະມານປີ 1959 ໂຮງຮຽນຈຶ່ງຄ່ອຍໆອອກຈາກວັດ ຫຼືຢູ່ໃນວັດ ແຕ່ມີຄູທາງການມາຮັບຜິດຊອບ.

- ການສຶກສາໃນຂະນະນັ້ນ ເດືອນ 1 ມີ 4 ປັກ ຂ້າງຂຶ້ນ ແລະຂ້່າງແຮມ ພັກໃນສິນນ້ອຍ ແລະສີນໃຫຍທັງຂ້າງຂຶ້ນ ແລະຂ້າງແຮມ ຄື 7-8 ຄໍ່າ 14-15 ຄ່ຳ, ເດືອນຄີກ ພັກ 13-14 ຄໍ່າ.

- ວັນສີນນີ້ ຈຶ່ງເປັນວັນພັກການຂອງປະຊາຊົນລາວ ພັກການມີ 2 ແບບຄື.
1. ສຳລັບນັກຮຽນ ເຊິ່ງແມ່ນ ສັງຄະກະລີ ທັງຍິງທັງຊາຍ (ແຕ່ສະໄໝນັ້ນ ຜູ້ຍິງບໍ່ນິຍົມຮຽນ)
2. ສໍາລັບຊາວບ້ານ ກໍພັກຈາກວຽກການ ເຂົາມາວັດສິສາທັມ ແລະມີການໃຫ້ທານ ຮັກສາສິນ ແລະປະຕິບັດທັມ,
- ຕໍ່ມາເມື່ອໂຮງຮຽນທາງໂລກ (ຂອງລັດ) ໄດ້ຖືກເອົາໃຈໃສ່ໂດຍທາງຣັດຖະການ ແລ້ວຂະຫຍາຍຕົວໄປໃນຂອບເຂດ ທົ່ວປະເທດ ໂຮງຮຽນວັດ ໄດ້ລົດບົດບາດລົງ ເດັກນ້ອຍລູກຼານຂອງປະຊາຊົນ ໄດ້ເຂົ້າໂຮງຮຽນມູນລະປະຖົມ ປະຖົມ ຈົນຮອດວິດທະຍາໄລ ສາລາ ແລະໂຮງງຮຽນວັດກໍໄປັນຂອງລັດ ຕັ້ງຢູ່ໃນວັດກໍມີ (ຢູ່ວັດມີໄຊຍ໌ ແລະໜອງບອນ) ຕັ້ງຢູ່ນອກວັດກໍມີ ໂຮງຮຽນອຸດົມວຽງຈັນ, ໂຮງຮຽນເຈົ້າອະນຸ ສະເພາະໃນວຽງຈັນ ສະເພາະໃນຊານເມືອງ ແລະຕ່າງແຂວງມີຕົວຢ່າງຫຼາຍ.

- ສຳລັບໂຮງຮຽນຂອງສົງ ທໍາອິດກໍຮຽນໃນວັນ 1-6 ຄໍ່າພັກ 7-8 ຮຽນໃນ 9-13 ຄໍ່າພັກໃນວັນ 14-15 ຄໍ່າ ອນຄີກ ພັກຕາມນັ້ນ ເລືອຍມາ ໃນປີ 1959 ມີການສ້າງວິທະຍາໄລສົງຂຶ້ນ (ຊື່ສະຖາບັນການສຶກສາພຸດທະສາສນາ) ກໍໄດ້ມີການພັກໃນວັນເສົາ ອາທິດ, ແຕ່ໂຮງຮຽນສາຍ ປະຣິຍັດຕິທັມ ຮຽບແບບເດີມ, ສ່ວນປະຮິຍັດສາມັນ ພັກເສົາ-າທິດ ເລື້ອຍມາ, ຈົນມຮອດປົດປ່ອຍ ປີ 1975 ເປັນຕົ້ນມາ ທາງໂຮງຮຽນສົງທົ່ວປະເທດໄດ້ພັກ 7-8-14-15 ຄໍ່າໃນໄລຍະໜຶ່ງ ຕໍ່ມາ ບາງແຂວງກໍພັກ ວັນເສົາ-ອາທິດ, ຈຢູ່ທີ່ເມືອງໂຂງ ສະໄໝຂ້າພະເຈົ້າ ຮຽນ ກໍພັກ 7-8-14-15 ຈົນຮອດປີ 1984 ແລະເປີດຮຽນໃນເດືອນ 11 ສາກົນ ພັກເດືອນ 7 ຈຶ່ງປ່ຽນມາເຂົ້າແລ້ວ ພັກຕາມທາງການເໝືອນທາງໂລກ ແຕ່ສຳລັບການເປີດການຮຽນການສອນ ຮຮ ທາງສົງແມ່ນເປີດ ວັນທີ 1 ເດືອນ 7 ພ້ອມກັນທົ່ວປະເທດ.

- ສຳລັບການເຮັດບຸນ ໃຫ້ທານ ຂອງຊາວພຸດ ຍັງສືບຕໍ່ເຮັດປະຈໍາໃນ ວັນສິນ 8-15 ມາຮອດບັດນີ້.