ວັນສິນ 8 ວັນສີນ 15 ຄໍ່າ ເປັນວັນພັກການຂອງຊາວພຸດລາວ

- ນັບແຕ່ມະຫາອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວໄປຢ່າງກວ້າງຂວາງ ໃນປິ 1353 ໂດຍມີພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມມະຫາຣາດ ໄດ້ເປັນພຣະມະຫາກະ ສັດ ແຫ່ງມະຫາອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ແລະມີເມືອງບໍຣິວານຫຼາຍທົ່ວອາຈານາຈັກ ເມືອງຊັ້ນໂທ ມີເມືອງຈັນທະບູຣີ, ເມືອງສີໂຄດ, ເມືອງຮ້ອຍເອັດ, ຈຳບາກນາຄະບູຣີສີ ແລະມີເມືອງຄູ່ັນຍາ ຫຼືເມືອງມະຫາມິດຄທເມືອງຊຽງໃໝ່ ພ້ອມເມືອງບໍຣິວານຂອງຂຽງໃໝ່.

- ຫຼັງຈາກນັ້ນ ພຣະອົງໄດ້ສົ່ງເສີມພຣະພຸດທະສາສນາຢ່າງຕັ້ງໜ້າ ໂດຍພຣະພຸດທະສາສນາເປັນສາສນາປະຈຳຣາຊະສຳນັກ ແລະໄດ້ແຕ່ງຣາຊະ ທູດໄປອັງເຊີນເອົາພຣະພຸດສາສນາມາຈາກຂະເໝນ ເພື່ອປັບປຸສາສານາພຸດໃນລາວທັງທີ່ມີຢູ່ແລ້ວ ໃຫ້ຈະເລີນງອກງາມ, ພຣະພຸດທະສາສນາ ໃນອານາຈັກລ້ານຊ້າງຂະນະນັ້ນ ໄດ້ມີ 2 ຄະນະ ຢ່າງຈະແຈ້ງ ຄື ຄາມະວາສີ ແລະອະຣັນຍະວາສີ.

- ພຣະທີ່ຢູ່ປ່າ ມຸ່ງໜ້າປະຕິບັດທັມ ເພື່ອທາງພົ້ນທຸກ ທຳໜ້າທີ່ທາງວິປັສສະນາທຸຣະ.
- ພຣະທີ່ຢູ້ບ້ານ ມຸ້ງສຶກສາທັມ ປະຕິບັດທັມ ປົກຄອງຄະນະສົງຕັ້ງແຕ່ເມືອງເອກຮອດເມືອງຕີ ແລະເມືອງບໍຣິວານ ຕັ້ງໂຮງຮຽນໃນວັດ ຄືເອົາ ວັດເປັນໂຮງຮຽນ ສ້່າງວັດໃນຕົວເມືອງ ແລະຄຸ້ມບ້ານ.

- ພຣະພຸດທະສາສນາໃນລາວພັດທະນາມາເລື້ອຍໆ ຈົນມາຮອດສະໄໝພຣະເຈົ້າສຸຣິຍະວົງສາທັມມິກະຣາດ ສາສນາພຸດໃນອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ຮຸ່ງເຮືອງສຸດຂີ ສາສນາ, ສີລປະ. ວັດທະນະທັມ, ປະເພນີ, ວິທະຍາສາດ, ວິທະຍາການຕ່າງໆ ຈະເລີນສຸດຂີດ ໃນສະໄໝນີ້ ຊາວຕ່າງປະເທດ ໄດ້ເຂົ້າມາສຶກສາ ຕິດຕໍ່ຊື້ນຂາຍນຳອານາຈັກລ້ານຊ້າງຫຼວງຫຼາຍ.

- ວັດ ກາຍເປັນມະຫາວິທະຍາໄລຂອງຊາດລາວ ມາແຕ່ປີ 1358 ເປັນຕົ້ນມາ ຫຼັງຈາກພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມໄດ້ນໍາເອົາພຸດທະສາສນາເຂົ້າມາ ສຶບທອດໃນລ້ານຊ້າງ ພຸດທະສາສນາໄດ້ທໍາການສິດສອນພຸດສາສນິກກະຊົນໃນທຸກດ້ານ ນອກຈາກວິຊາການດ້ານພຸດທະສາສນາ ບໍ່ວ່າຈະເປັນວຽກກໍ່ສ້າງ, ແພດສາດ, ດາຣາສາດ, ຕຸຣິຍາງຄະສາດ ແລະອື່ນໆ ຖືກສຶກສາຢູ່ໃນວັດ ໂດຍມີສາລາໂຮງທັມ (ແປວ່າສາລາໂຮງຮຽນ- ຫຼືສາລາສອນວິຊາການ) ທາງໃຕ້ວ່າ ຫໍແຈກ (ແປວ່າ ຫໍທີ່ມີການແຈກແຈງທັມ-ຄືວິຊາການ) ບາງຄັ້ງໃນບຸກໃໝ່ ກໍວ່າສາລາການປຣຽນ-ໝາຍເຖິງສາລາປະຣິນຍາ ຫຼືສາລາປະຣິຍັດ) (ດຽວນີ້ເລີກໃຊ້ແລ້ວ ເພາະຄຳນີ້ກາຍເປັນຄໍາໄທຍ໌ ໃນຍຸກສ້າງຊາດ)

- ໂຮງຮຽນຂອງລ້ານຊ້າງ ແມ່ນວັດ ໃນສະໄໝບູຮານ ແມ່ນຂຶ້ນກົງຕໍ່ຣາຊະສໍານັກ ໃນບັນດາຫົວເມືອງຕ່າງໆ ເບິ່ງແຍງມີຂຸນຫຼວງ ນັນທະອາຮາມ ເບິ່ງແຍງ ໂດຍມີໝື່ນໂຮງ ຮັບຜິດຊອບໂດຍກົງ, ວັດຈຶ່ງເປັນມະຫາວິທະຍາໄລຂອງຊາດ ເລື້ອຍມາຈົນຮອດສະໄໝຝຣັ່ງ ແລະຕົ້ນສະໄໝອາເມຣິການປະມານປີ 1959 ໂຮງຮຽນຈຶ່ງຄ່ອຍໆອອກຈາກວັດ ຫຼືຢູ່ໃນວັດ ແຕ່ມີຄູທາງການມາຮັບຜິດຊອບ.

- ການສຶກສາໃນຂະນະນັ້ນ ເດືອນ 1 ມີ 4 ປັກ ຂ້າງຂຶ້ນ ແລະຂ້່າງແຮມ ພັກໃນສິນນ້ອຍ ແລະສີນໃຫຍທັງຂ້າງຂຶ້ນ ແລະຂ້າງແຮມ ຄື 7-8 ຄໍ່າ 14-15 ຄ່ຳ, ເດືອນຄີກ ພັກ 13-14 ຄໍ່າ.

- ວັນສີນນີ້ ຈຶ່ງເປັນວັນພັກການຂອງປະຊາຊົນລາວ ພັກການມີ 2 ແບບຄື.
1. ສຳລັບນັກຮຽນ ເຊິ່ງແມ່ນ ສັງຄະກະລີ ທັງຍິງທັງຊາຍ (ແຕ່ສະໄໝນັ້ນ ຜູ້ຍິງບໍ່ນິຍົມຮຽນ)
2. ສໍາລັບຊາວບ້ານ ກໍພັກຈາກວຽກການ ເຂົາມາວັດສິສາທັມ ແລະມີການໃຫ້ທານ ຮັກສາສິນ ແລະປະຕິບັດທັມ,
- ຕໍ່ມາເມື່ອໂຮງຮຽນທາງໂລກ (ຂອງລັດ) ໄດ້ຖືກເອົາໃຈໃສ່ໂດຍທາງຣັດຖະການ ແລ້ວຂະຫຍາຍຕົວໄປໃນຂອບເຂດ ທົ່ວປະເທດ ໂຮງຮຽນວັດ ໄດ້ລົດບົດບາດລົງ ເດັກນ້ອຍລູກຼານຂອງປະຊາຊົນ ໄດ້ເຂົ້າໂຮງຮຽນມູນລະປະຖົມ ປະຖົມ ຈົນຮອດວິດທະຍາໄລ ສາລາ ແລະໂຮງງຮຽນວັດກໍໄປັນຂອງລັດ ຕັ້ງຢູ່ໃນວັດກໍມີ (ຢູ່ວັດມີໄຊຍ໌ ແລະໜອງບອນ) ຕັ້ງຢູ່ນອກວັດກໍມີ ໂຮງຮຽນອຸດົມວຽງຈັນ, ໂຮງຮຽນເຈົ້າອະນຸ ສະເພາະໃນວຽງຈັນ ສະເພາະໃນຊານເມືອງ ແລະຕ່າງແຂວງມີຕົວຢ່າງຫຼາຍ.

- ສຳລັບໂຮງຮຽນຂອງສົງ ທໍາອິດກໍຮຽນໃນວັນ 1-6 ຄໍ່າພັກ 7-8 ຮຽນໃນ 9-13 ຄໍ່າພັກໃນວັນ 14-15 ຄໍ່າ ອນຄີກ ພັກຕາມນັ້ນ ເລືອຍມາ ໃນປີ 1959 ມີການສ້າງວິທະຍາໄລສົງຂຶ້ນ (ຊື່ສະຖາບັນການສຶກສາພຸດທະສາສນາ) ກໍໄດ້ມີການພັກໃນວັນເສົາ ອາທິດ, ແຕ່ໂຮງຮຽນສາຍ ປະຣິຍັດຕິທັມ ຮຽບແບບເດີມ, ສ່ວນປະຮິຍັດສາມັນ ພັກເສົາ-າທິດ ເລື້ອຍມາ, ຈົນມຮອດປົດປ່ອຍ ປີ 1975 ເປັນຕົ້ນມາ ທາງໂຮງຮຽນສົງທົ່ວປະເທດໄດ້ພັກ 7-8-14-15 ຄໍ່າໃນໄລຍະໜຶ່ງ ຕໍ່ມາ ບາງແຂວງກໍພັກ ວັນເສົາ-ອາທິດ, ຈຢູ່ທີ່ເມືອງໂຂງ ສະໄໝຂ້າພະເຈົ້າ ຮຽນ ກໍພັກ 7-8-14-15 ຈົນຮອດປີ 1984 ແລະເປີດຮຽນໃນເດືອນ 11 ສາກົນ ພັກເດືອນ 7 ຈຶ່ງປ່ຽນມາເຂົ້າແລ້ວ ພັກຕາມທາງການເໝືອນທາງໂລກ ແຕ່ສຳລັບການເປີດການຮຽນການສອນ ຮຮ ທາງສົງແມ່ນເປີດ ວັນທີ 1 ເດືອນ 7 ພ້ອມກັນທົ່ວປະເທດ.

- ສຳລັບການເຮັດບຸນ ໃຫ້ທານ ຂອງຊາວພຸດ ຍັງສືບຕໍ່ເຮັດປະຈໍາໃນ ວັນສິນ 8-15 ມາຮອດບັດນີ້.